GEHEIMEN ONTRAFELD
Kijken naar het werk van Dineo Bopape (1981) gaat je niet in koude kleren zitten. Kijken wordt bij haar ondergaan, meemaken, zelfs beleven. Haar video’s, haar installaties en haar enorme, volgehangen ‘schilderijen’ gaan in hun vriendelijkste vorm over herinneringen, maar meestal zijn ze erop uit om geheimen bloot te leggen. Dan openen ze de poorten naar een wereld waarin agressie, geweld en seksualiteit een grote rol spelen. Vaak in relatie met elkaar, altijd op het scherpst van hun onderlinge scheidslijnen.
De materialen voor haar installaties en schilderijen zijn bestaand. Ze zijn opgepikt en bijeengeraapt in haar omgeving en al associërend met elkaar verbonden. De desbetreffende locatie speelt daarbij een rol. Een installatie in een galerieruimte in Zuid-Afrika zal altijd anders zijn dan een installatie in een klein museum in Zwolle. De materialen lopen uiteen van plastic zakken in allerlei kleuren en maten, al dan niet gevuld met rommel, lepels, oude kleren, foto’s, stukken papier, wol tot slipjes, kussens met zaadsporen, ritsen, schoenen en verband. Daar gaat vaak op een Pollockiaanse manier verf overheen, met een voorkeur voor rood. In die Freudiaanse uitdragerij duiken hier en daar videoschermen op en verschuilen lampen zich achter gordijnen. De ruimte roept allerlei associaties op, geeft aanknopingspunten voor de meest wilde verhalen, maar kan je ook zo naar de keel grijpen dat je er snel uit wilt.
De video ‘Round One’ (2006), die ze in deze tentoonstelling laat zien, lijkt aanvankelijk licht van toon. De camera staat gericht op de onderkant van haar gezicht. Ze heeft haar lippen naar binnen getrokken en ze maakt kreunende geluiden. Dan herhaalt ze de woorden ‘yes’ en ‘no’ een aantal keren. Heel nadrukkelijk en kakkineus. Langzamerhand spreekt ze korte, bevelende teksten. Opnieuw in nuffig Oxford English. Werkte de trekkebekkende mond nog enigszins op je lachspieren, nu vergaat je het lachen omdat je beseft getuige te zijn van een messcherpe parodie op het kolonialistische, Britse onderwijs in Zuid-Afrika. Omdat de camera het gezicht zo groot mogelijk naar je toe haalt, voelt het alsof de afstand tussen het scherm en jou tot een minimum is teruggebracht. Je voelt je letterlijk en figuurlijk aangesproken.
Dineo Bopape is geboren in Polokwane in Zuid-Afrika. Ze is opgeleid aan het Durban Institute of Technology. Omdat ze zich verder wilde ontwikkelen heeft ze zich opgegeven voor De Ateliers in Amsterdam. Daar heeft ze nu nog een jaar te gaan. Daarna gaat ze weer terug naar haar vaderland.
Dat ze juist op dit moment erg bezig is met haar roots – behalve over haar koloniale opleiding heeft ze ook een video gemaakt over de bekende Hottentot Venus en over exploitatie van zwarten zoals die zich manifesteerde in de optredens van Josephine Baker en van zwart geschminkte blanken, de zogenoemde black minstrels – heeft te maken met haar verblijf in Amsterdam. Het is alsof ze haar plaats opnieuw moet bepalen en haar identiteit moet hervinden in een overwegend blanke omgeving.
Dineo Bopape is er niet op uit om te schokken, maar ze beseft wel dat haar werk emotionele reacties kan uitlokken.
“Mensen zeggen altijd dat mijn werk haaks staat op hoe ik in de dagelijkse omgang ben.”
Ze lacht geheimzinnig als ze het zegt.
G23, september 2006